کد مطلب:364601 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:1638

اولیای خدا چه کسانی هستند؟
از وقتی كه آدم از بهشت رانده شد و قدم بر كره خاكی نهاد و این دوری و مهجوری را به ناچار پذیرا شد، خداوند هرگز او را به حال خود رها نساخت و با ارسال رسل و انزال كتب و ابلاغ پیام های خود، وظایف و تكالیف فرزندان آدم را گوشزد كرد و آنان را به عبادت و پرستش خود دعوت نمود.

در این فراخوانی، فرزندان آدم دو دسته شدند: گروهی دعوت الهی را نادیده گرفتند و به راه شیطان رفتند و گروهی دیگر این دعوت را با جان و دل اجابت كردند و هدف آفرینش را كه همان عبادت خداوند یكتا بود، شناختند و در مسیر الهی قدم زدند. اینان همان دوستان خدا هستند كه خداوند آنها را از تاریكی ها بیرون كرده و به سوی نور برده است.

همان گونه كه نور دارای شدت و ضعف است، دوستی خداوند نیز مراتب و درجاتی دارد. كسانی كه به مراتب بالاتری رسیده اند، به مقام ولایت الهی نائل شده اند و ما به چنین افرادی «اولیاء اللَّه» می گوییم.

در قرآن كریم «اولیاء اللَّه» چنین معرفی شده اند:

«أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ الَّذِینَ آمَنُوا وَكانُوا یَتَّقُونَ لَهُمُ الْبُشْری فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَفِی الْآخِرَةِ لا تَبْدِیلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِیمُ». [1] .

«آگاه باشید كه برای اولیای خدا، نه ترسی وجود دارد و نه غمگین می شوند. آنها كسانی هستند كه ایمان آورده اند و پیوسته از خدا می ترسند. برای آنها در دنیا و آخرت مژده داده می شود. كلمات خدا قابل تغییر نیست و این همان رستگاری بزرگ است».

بعضی از حقایقی كه از این آیات می فهمیم به قرار زیر است:

1- «خوف» و «حزن» كه اولی نگرانی از آینده است و دومی تأسف بر گذشته، از اولیای خدا به دور است و آنان از آرامش خاطر و اطمینان قلب كه از آثار مهم ایمان به خداست، برخوردارند.

2- اولیای خدا دارای دو ویژگی هستند كه به وسیله آنها به مقام ولایت الهی رسیده اند: اولی ایمان و دومی تقوای مستمر و پایدار. (توجه كنیم كه عبارت «وَكانُوا یَتَّقُونَ» به استمرار در تقوا دلالت می كند.)

3- اولیای خدا هم در دنیا و هم در آخرت دارای مقام «بشری» هستند. «بشری» در آخرت استفاده از نعمت های خدا و ورود در بهشت است و در دنیا عبارت است از نوعی ارتباط ویژه میان خدا و ولیّ او - جلّ جلاله - كه در لسان احادیث از آن به «مبشّرات» یاد می شود:

«عن رسول اللَّه صلی الله علیه وآله انّه قالَ: «لهم البشری فی الحیاة الدنیا، الرؤیا الصالحة یبشر بها المؤمن جزء من ستة واربعین جزءاً من النبوة». [2] .

- پیامبر خداصلی الله علیه وآله فرمود: «بشری» كه در زندگی دنیا برای اولیاء اللَّه وجود دارد، رؤیای صالحه ای است كه مؤمن با آن مژده داده می شود و آن یك جزء از چهل و شش جزء نبوت است.

وأیضاً قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «ان الرسالة والنبوة قد انقطعت فلا رسول بعدی ولانبی ولكنّ المبشرات. قالوا: یا رسول اللَّه و ما المبشرات؟ قال: رؤیا المسلم وهی جزء من أجزاء النبوة». [3] .

باز رسول خداصلی الله علیه وآله فرمود: «رسالت و نبوت منقطع شده و پیامبری بعد از من نخواهد آمد، اما «مبشرات» خواهد بود. گفتند: یا رسول اللَّه مبشرات چیست؟ فرمود: رؤیای مسلمان است و آن جزئی از اجزاء نبوت است».

بدون شك «مسلم» در این حدیث شامل هر مسلمانی نیست، بلكه به قرینه آیه و روایات، منظور همان اولیاء اللَّه هستند.

4- مقامی كه خداوند به اولیای خود داده است؛ مانند سنت های الهی است و هرگز قابل تغییر و تبدیل نیست «لا تَبْدِیلَ لِكَلِماتِ اللَّهِ». [4] .

5- این مقام، مقام بسیار بزرگ و رستگاری و فلاح عظیمی است كه هر كسی نمی تواند به آن برسد.

در تفسیر این آیه شریفه و معرفی اولیاء اللَّه، روایات متعددی از پیامبر خداصلی الله علیه وآله رسیده كه به عنوان نمونه به ذكر یك حدیث اكتفا می كنیم:

- قال رسول اللَّه صلی الله علیه وآله: «ان من عباداللَّه عباداً یغبطهم الأنبیاء والشهداء، قیل: من هم یا رسول اللَّه فلعلّنانحبّهم؟ قال: قوم تحابوا فی اللَّه من غیر أموال ولا أنساب، وجوههم من نور، علی منابر من نور، لا یخافون اذا خاف الناس ولا یحزنون اذا حزن الناس وقرأ: «أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ»». [5] .

پیامبر خداصلی الله علیه وآله فرمود: «از بندگان خدا كسانی هستند كه انبیا و شهدا بر مقام آنها غبطه می خورند، گفته شد: ای رسول خدا آنان چه كسانی هستند دوستشان داشته باشیم؟ فرمود: آنها گروهی هستند كه بدون توجه به مال یا نژاد و تنها برای خدا همدیگر را دوست می دارند». چهره هایشان از نور است و بر منبری از نور قرار دارند و چون مردم بترسند، آنها نمی ترسند و چون مردم اندوهگین شوند آنها اندوهگین نمی شوند و این آیه را قرائت فرمود: «أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَلا هُمْ یَحْزَنُونَ».

توجه كنیم كه طبق این حدیث، مقام و مرتبه اولیاء اللَّه از مقام و مرتبه انبیا و شهدا هم بالاتر است، به گونه ای كه آنان به مقام اولیاء اللَّه غبطه می خورند.

مطلب دیگری كه باید به آن توجه كنیم این است كه اولیاء اللَّه با این اوصاف و نشانه ها، ممكن است در هر عصری وجود داشته باشند اما شناخت آنها به شخصه كاری بسیار دشوار است؛ زیرا طبق مفاد آیه شریفه، اولیاء اللَّه دارای ایمان و تقوای مستمر و پایدار هستند و برای ما شناختن شخصی كه تقوای مستمر دارد و از اوّل تكلیف تا پایان عمر با تقوا و خداترسی زندگی كرده و از معاصی و محرّمات اجتناب نموده است، امری مشكل و شاید هم محال باشد؛ زیرا كه این یك حالت درونی است و تنها خدا و خود شخص از آن آگاه است. حال اگر خداوند افراد به خصوصی را به ما معرفی كند كه آنها دارای چنین حالتی هستند، در این صورت ما با اطمینان كامل آن افراد را به عنوان اولیاء اللَّه خواهیم شناخت. اكنون می گوییم در قرآن كریم، خداوند، اهل بیت پیامبرصلی الله علیه وآله را افرادی معرفی می كند كه از هر جهت پاك و از هر گونه رجس و معصیت بدورند، آن هم به این صورت كه اراده الهی به پاكی آنها و آلوده نشدنشان به رجس و گناه تعلّق گرفته است و این همان تقوای مستمر است كه خداوند در باره اهل بیت پیامبرصلی الله علیه وآله از آن خبر داده است:

«إِنَّما یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَكُمْ تَطْهِیراً». [6] .

«همانا خداوند اراده كرده است كه پلیدی را از شما خاندان بزداید و پاكتان گرداند».

اكنون ببینیم كه اهل بیت پیامبرصلی الله علیه وآله كه در این آیه آمده، چه كسانی هستند؟ در احادیث بسیاری كه شاید به حدّ تواتر رسیده باشد، پیامبر خداصلی الله علیه وآله اهل بیت خود را معرفی كرده است. به عنوان نمونه به این دو حدیث توجه فرمایید:


[1] يونس: 64 - 62.

[2] تفسير طبري: ج 7، ص 137.

[3] الدرّ المنثور: ج 4، ص 376.

[4] يونس: 64.

[5] تفسير طبري: ج 7، ص 132.

[6] احزاب: 33.